Γεωγραφία
Πηγή: Η εικόνα αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία του Rei-artur. Αναδιανομή υπό την άδεια CC BY-SA 3.0
Έκταση: 1,648,195 km2 (7,07% νερό)
Ακτογραμμή: 2,440 km
Μορφολογία εδάφους: ψηλά διαβρωμένα βουνά στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας, ψηλό λεκανοπέδιο με ερήμους και βουνά στο κέντρο της χώρας, μικρές ασυνεχείς πεδιάδες κατά μήκος των ακτών
Υψηλότερο σημείο Kuh-e Damavand 5,671 m (νοτίως της Κασπίας)
Κλίμα: κυρίως άνυδρο ή ημι-άνυδρο, υποτροπικό κατά μήκος των ακτών της Κασπίας
Γεωγραφική κατανομή πληθυσμού: Πέραν του 75% του πληθυσμού είναι συγκεντρωμένος στο βόρειο, βορειοδυτικό και δυτικό Ιράν σε μια περιοχή που εκτείνεται από νοτίως της Κασπίας και δυτικά του κεντρικού λεκανοπεδίου της χώρας μέχρι τα σύνορα με το Αζερμπαϊτζάν, την Αρμενία, την Τουρκία, το Ιράκ και καταλήγει στις βορειότερες ακτές του Περσικού Κόλπου.
Φυσικός πλούτος: πετρέλαιο, φυσικό αέριο, άνθρακας, χρώμιο, χαλκός, σιδηρομετάλλευμα, μόλυβδος, μαγγάνιο, ψευδάργυρος, θείο
Δημογραφία
Πληθυσμός: 83,992,95 (2020)
Ετήσια ανάπτυξη πληθυσμού: 1.3% (2020)
Εκτίμηση πληθυσμού το 2025: 88,775,000
Ηλικιακή κατανομή πληθυσμού (2020)0-14 – 25%
15-64 – 69%
65+ – 7%
Δείκτης γονιμότητας (παιδιά ανά γυναίκα): 2.1 (2019)
Δείκτης γεννήσεων (γεννήσεις ανά 1000 άτομα): 18 (2019)
Δείκτης θνησιμότητας (θάνατοι ανά 1000 άτομα) 5 (2019)
Διάμεση ηλικία: 29.7 έτη (2015)
Προσδόκιμο ζωής (κατά τη γέννηση): 77 έτη (2019)Άνδρες – 76 έτη
Γυναίκες – 78 έτη
Καθαρή μετανάστευση: -275,000 άτομα (2017)
Γλώσσες: Περσικά Φαρσί (επίσημη γλώσσα), Αζέρικα και άλλες τουρκικές διάλεκτοι, Κουρδικά, Γκιλάκι και Μαζανταρανί, Λουρί, Μπαλούτσι, Αραβικά
Θρησκευτικές ομάδες: Σιίτες Μουσουλμάνοι 88.8%, Σουνίτες Μουσουλμάνοι 9.0%, Λοιποί Μουσουλμάνοι 1.0%, Λοιπές θρησκείες 0.7%, Μη-θρησκευόμενοι/άθεοι 0.3% (2015)
Εθνοτικές ομάδες:Πέρσες 45.2%, Αζέροι 17.9%, Κούρδοι 9.8%, Μαζανταράνοι 5.5%, Γκιλάκοι 5.0%, Λούροι και Μπαχτιάροι 7%, Άραβες 3.0%, Τούρκοι 2.8%, Βαλούχοι 1.8%, Λοιποί 1.9% (2013)
Οικονομία
ΑΕΠ: $203.5 δις (2020)
Κατά κεφαλήν ΑΕΠ: $2,422.5 (2020)
Ρυθμός ετήσιας ανάπτυξης ΑΕΠ: 3.4% (2020)
Δημόσιο χρέος (% ΑΕΠ): 30.67% (2019)
Πληθωρισμός(CPI): 39.9% (2019)
Ανεργία: 11.0% (2020) Εισαγωγές: $49,900,000,000 (2017)10 σημαντικότεροι εισαγωγικοί εταίροι (% συνολικών εισαγωγών - 2017): Κίνα 37%, Νότιος Κορέα 8.1%, Γερμανία 6.5%, Τουρκία 6.3%, Ινδία 5.2%, Βραζιλία 5.1%, Ιταλία 3.9%, Γαλλία 3.3%, Ρωσία 2.6%, Ολλανδία 2.4%
Εξαγωγές: $53,700,000,000 (2017)10 σημαντικότεροι εξαγωγικοί εταίροι (% συνολικών εξαγωγών - 2017):Κίνα 31%, Ινδία 19%, Νότιος Κορέα 13%, Ιταλία 6.5%, Ιαπωνία 6%, Γαλλία 4.4%, Ισπανία 3%, Τουρκία 2.6%, Ελλάδα 2.4%, Σιγκαπούρη 1.3% (2017)
Global Competitiveness Report (World Economic Forum)53.0/100 (2019 – θέση 90/141)
Index of Economic Freedom (Heritage Foundation)47.2/100 (2021 – θέση 168/180)
Income Inequality Index (Gini – World Bank)42.0% (2018)
Prosperity Index Prosperity Index48.31/100 (2021 – θέση 123/167)
Στρατιωτική Ισχύς
Ενεργό προσωπικό: 550-600,000
Τακτικές Δυνάμεις της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν: 400,000
Επίγειες Δυνάμεις : 350,000
Nαυτικό: 18,000
Πολεμική Αεροπορία/Δύναμη Αεράμυνας: 40,000
Σώμα Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης: 150-190,000
Επίγειες Δυνάμεις: 100-150,000
Nαυτικό: 20,000
Αεροδιαστημική Δύναμη: 15,00
Qods Δύναμη: 5-15,000
Ενεργές Παραστρατιωτικές Δυνάμεις Basij 90,000 (2021)
Αμυντικές δαπάνες (% ΑΕΠ): 2.2% (2020)
Πολιτική και Διακυβέρνηση
Πολιτειακό σύστημα: Θεοκρατία
Πρόεδρος: Εμπραχίμ Ραΐσι (2021)Ανώτατος Ηγέτης: Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ (1989)
Εκτελεστική εξουσία: Ο Πρόεδρος είναι ο επικεφαλής της εκτελεστικής εξουσίας όσον αφορά τα ζητήματα που δεν εμπίπτουν στις αρμοδιότητες του Ανώτατου Ηγέτη. Ο Ανώτατος Ηγέτης είναι ο αρχηγός του κράτους, διορίζεται από την Συνέλευση των Εμπειρογνωμόνων για διά βίου θητεία και εποπτεύει την εκτελεστική, τη νομοθετική και την δικαστική εξουσία. Τα μέλη της Συνέλευσης των Εμπειρογνωμόνων είναι κληρικοί οι οποίοι εκλέγονται απευθείας από τους πολίτες ανά οκταετία. Οι πολίτες εκλέγουν και τον Πρόεδρο της χώρας για θητεία 4 ετών ενώ η ο Ανώτατος Ηγέτης κρίνει την καταλληλότητα ενός υποψηφίου Προέδρου ο οποίος διεκδικεί για πρώτη φορά το συγκεκριμένο αξίωμα. Ο Πρόεδρος είναι επικεφαλής του Υπουργικού Συμβουλίου και δικαιούται να υπηρετήσει μέχρι δύο συνεχόμενες θητείες. Οι Υπουργοί διορίζονται από τον Πρόεδρο κατόπιν έγκρισης από το Κοινοβούλιο.
Νομοθετική εξουσία: Η Ισλαμική Συμβουλευτική Συνέλευση είναι το Κοινοβούλιο της χώρας και αποτελείται από 290 μέλη τα οποία εκλέγονται απευθείας από τους πολίτες για θητεία 4 ετών. Πέντε έδρες είναι δεσμευμένες για θρησκευτικές μειονότητες: 2 για Αρμένιους Χριστιανούς, 1 για Ασσυρίους και Χαλδαίους Χριστιανούς, 1 για Εβραίους και 1 για Ζωροάστρες. Το Κοινοβούλιο συζητά και ψηφίζει νομοθεσίες ενώ το Συμβούλιο των Κηδεμόνων μπορεί να ασκήσει βέτο κατά οποιασδήποτε νομοθεσίας δεν συμβαδίζει με το Σύνταγμα και το Ισλάμ. Ο Ανώτατος Ηγέτης διορίζει 6 εκ των 12 Μουσουλμάνους νομικών που συναποτελούν το Συμβούλιο των Κηδεμόνων ενώ οι υπόλοιποι 6 εκλέγονται από το Κοινοβούλιο μέσα από μία λίστα νομικών που προτείνονται από τον επικεφαλής της δικαστικής εξουσίας.
Δικαστική εξουσία: Ο Ανώτατος Ηγέτης διορίζει τον επικεφαλής της δικαστικής εξουσίας για θητεία 5 ετών. Ο πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου όπως και ο Γενικός Εισαγγελέας διορίζονται από τον επικεφαλής της δικαστικής εξουσίας. Το Ανώτατο Συμβούλιο Δικαιοσύνης αποτελείται από τον επικεφαλής του Ανωτάτου Δικαστηρίου, τον Γενικό Εισαγγελέα και άλλα 3 μέλη του κλήρου που επιλέγονται από ισλαμικούς νομικούς. Μεταξύ άλλων αρμοδιοτήτων, το Ανώτατο Συμβούλιο Δικαιοσύνης προετοιμάζει νομοσχέδια που σχετίζονται με την δικαστική εξουσία και εποπτεύει τον διορισμό των δικαστών. Το δικαστικό σύστημα της χώρας αποτελείται από αστικά και ποινικά δικαστήρια. Υπάρχουν τρεις βασικές κατηγορίες δικαστηρίων: τα δημόσια δικαστήρια, τα δικαστήρια κληρικών και τα Επαναστατικά δικαστήρια. Τα δημόσια δικαστήρια διαχωρίζονται σε αστικά δικαστήρια, ειδικά αστικά δικαστήρια, πρωτοβάθμια ποινικά δικαστήρια και δευτεροβάθμια ποινικά δικαστήρια. Επιπλέον, υπάρχει Διοικητικό Δικαστήριο και Πειθαρχικό Δικαστήριο.
Κοινοβουλευτικά κόμματα (έδρες): Δεν υπάρχει ξεκάθαρος διαχωρισμός των βουλευτών σε πολιτικά κόμματα παρά το ότι η χώρα διαθέτει πολιτικά κόμματα. Σε γενικές γραμμές οι βουλευτές ανήκουν σε δύο πολιτικές δυνάμεις: τους «συντηρητικούς» από τη μια και τους «μεταρρυθμιστές» από την άλλη.
Τελευταίες εκλογές: Κοινοβουλευτικές εκλογές 2020 – Συντηρητικοί 76.20%, Μεταρρυθμιστές 6.89%, Ανεξάρτητοι 13.10% (οι 11 έδρες που απέμειναν θα τεθούν στον δεύτερο γύρο των εκλογών). Η συμμετοχή ανήλθε στο 42.57% του εκλογικού σώματος.Επόμενες εκλογές: Οι επόμενες κοινοβουλευτικές εκλογές έχουν οριστεί το 2024
Κράτος δικαίου – ανθρώπινα δικαιώματα
Corruption Perceptions Index (Transparency International)25/100 (2020 - θέση 149/180)
Rule of Law Index (World Justice Project)
0.43/1 (2020 - θέση 109/126)
Global Terrorism Index (Institute for Economics & Peace)
4.715/10 (2019 – θέση 39/163)
Fragile States Index (Fund For Peace)
50.1/120 (2021 – θέση 137/178)
Democracy Index (Economist Intelligence Unit)
2.20/10 (2020 – θέση 152/167)
Press Freedom Index (Reporters Without Borders)
68.04/100 (2020 – θέση 174/180)
Freedom in the World Index (Freedom House)
16/100 (2021)
